کد مطلب:50460 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:221
[صفحه 90] فرهنگ اقتصادی و جز اینها، همه و همه به اعتباری امور تربیتی اند. رابطه امور اقتصادی و فرهنگ و تربیت رابطه ای تنگاتنگ است به گونه ای كه تامین درست نیازهای اقتصادی در برنامه ی تربیت ایمانی از مهمترین جایگاه برخوردار است. امیرمومنان علی (ع) درباره برنامه ی زندگی اهل ایمان چنین فرموده است: «للمومن ثلاث ساعات: فساعه یناجی فیها ربه و ساعه یرم معاشه و ساعه یخلی بین نفسه و بین لذتها فیما یحل و یجمل. و لیس للعاقل ان یكون شاخصا الا فی ثلاث: مرمه لمعاش، او خطوه فی معاد، او لذه فی غیر محرم.»[1] . مومن را سه ساعت است: ساعتی كه در آن با پروردگارش به راز و نیاز است و ساعتی كه در آن زندگانی خود را كارساز است و ساعتی كه در حلال و نیكو با لذت نفس دمساز است و خردمند را نسزد كه جز در پی سه چیز رود: زندگی را سر و سامان دادن، یا در كار معاد گام نهادن، یا گرفتن كام از چیزهای غیر حرام. لذت زندگی و سیر متعالی جز به سامان یافتگی امور اقتصادی میسر نمی شود. از منظر امام علی (ع) رفاهت زندگی آدمی مایه ی سامان یابی تربیت و سلامت اجتماعی است، چنانكه پیشوای موحدان، علی (ع) در عهدنامه ی مالك اشتر بدین حقیقت توجه داده و فرموده است: «ثم اسبغ علیهم الارزاق، فان ذلك قوه لهم علی استصلاح انفسهم و غنی لهم عن تناول ما تحت ایدیهم و حجه علیهم ان خالفوا امرك او ثلموا امانتك.»[2] . پس روزی ایشان را فراخ دار! كه فراخی روزی نیرویشان دهد تا در پی اصلاح خود برآیند و بی نیازشان سازد تا دست به مالی كه در اختیار دارند نگشایند و حجتی بود بر آنان اگر فرمانت را نپذیرفتند، یا در امانتت خیانت ورزیدند. امام علی (ع) بصراحت مالك را فرمان می دهد كه كاركنان و كارمندانش را از نظر اقتصادی كاملا تامین نماید تا بستر اصلاح و رشد و تعالی شان فراهم شود. تربیت در خلا حاصل نمی شود و به بار نمی نشیند، بلكه نیاز به زمینه ای مناسب دارد كه رفاهت ایجاد كننده ی آن زمینه است. انسان گرفتار دغدغه ی معاش و اسیر بندهای كمبودداری و [صفحه 91] ناداری، آزادی لازم برای رشد و تعالی را ندارد و نیز انسان فرورفته در دام انبوه داری و فزونخواهی و گرفتار طغیان بسیار داری، از آزادی معقول برای سیر به سوی كمال انسانی محروم است و آنچه بهترین زمینه ی اقتصادی تربیت آدمی است، رفاهت معقول و معتدل یعنی غنای كفافی است، یعنی اینكه انسان از دو مانع جدی تربیت آزادی گردد، از كمبودداری و ناداری و از انبوه داری و فزونخواهی و بر اساس تامین معقول و معتدل نیازهایش به آزادی اقتصادی برای سیر به سوی اهداف تربیت دست یابد.
امور اقتصادی نیز از مهمترین موانع و مقتضیات تربیت آدمی است، یعنی مناسبات اقتصادی، نوع معیشت، تولید، توزیع، مصرف، نوع كسب، درآمد، دیدگاهها و روابط و
صفحه 90، 91.